Artikel op www.bokt.nl !

17-11-2022

Haverwege oktober werd ik door JPitty, Lid Nieuwsredactie van de paardenwebsite Bokt.nl benaderd of het mij leuk leek om mee te werken aan een artikel over scheren.

In het verleden was ik ook al benaderd, en was ik er nog niet aan toe, maar nu mocht het van mij doorgaan. Na veel over en weer gemaild te hebben zijn we tot onderstaand artikel gekomen!

Alle ins en outs over het scheren van je paard • Bokt.nl

In samenwerking met bokker Kaatje77

Het wordt weer kouder, de dagen worden weer korter en bijna alle paarden en pony's maken weer een dikke wintervacht aan. Op een enkele uitzondering na dan. Soms is zo'n wintervacht best mooi, sommige dieren zien er dan net uit als een uit de kluiten gewassen pluchen knuffeldier, maar voor andere paarden of pony's is zo'n dikke jas dan weer niet zo heel handig. Bijvoorbeeld omdat ze tijdens het werk onder het zadel of voor de wagen snel zweten en hun warmte niet goed kwijt kunnen, of omdat ze een huidprobleem hebben en de behandeling met zo'n dikke pelsjas erg moeilijk wordt. Dan kun je beslissen om je dier te scheren. Maar hoe pak je dat aan? Welk apparaat kies je en je onderhoud je dat goed? Wel model scheer je? En zo zijn er nog wel meer vragen. Bokker Kaatje77 is professioneel paardenscheerster. Zij scheert paarden op aanvraag van haar klanten en weet er ook alles over. Wij van de Bokt Nieuwsredactie hebben haar benaderd en haar een aantal vragen voorgelegd, om zo nog meer te weten te komen over het scheren van paarden.

Kaatje77 tijdens haar werk, het scheren van paarden.

Wanneer kies je ervoor je paard wel te scheren en wanneer scheer je juist niet?
Af en toe krijg ik de vraag of een paard wel of niet geschoren moet worden. Ik ga dan met die persoon in gesprek en vraag wat ze met het paard doen en wat hun doel is. Als je een paard hebt dat bijna geen arbeid hoeft te verrichten, dan adviseer ik om niet te scheren. De vacht is toch de beste thermostaat van een paard. Heb je echter een paard wat snel zweet of snel buiten adem is, dan is het verstandig om wel te scheren. Of als het paard een bepaalde huidaandoening heeft, dan is het beter om te scheren zodat je dicht op de huid kunt behandelen.

Zijn er bepaalde aandoeningen waarbij je een paard beslist niet scheert of waarbij het aan te raden is om juist wel te scheren?
Bij paarden komen nogal eens wat huidaandoeningen voor, de meeste die ik zie zijn: mijt, luis, schurft en rainrot. Ook lopen er veel paarden rond met Cushing, een ziekte waarbij de paarden weinig tot niet verharen. Ik scheer deze paarden pas na extra overleg met de eigenaar en eventueel foto's via de app, zodat ik weet wat er aan de hand kan zijn. Bij een huidziekte dien je extra voorzichtig te zijn, alle spullen dienen naderhand gedesinfecteerd en gewassen te worden om een besmetting te voorkomen. De eigenaren betalen hier dan ook extra voor.

Paarden met Cushing of PPID worden vaak ook na het seizoen nog een keer extra geschoren. Het wil wel eens voorkomen dat de vacht helemaal vervilt is. Deze scheer ik dan eerst met de haren mee zodat de meeste vacht eraf is en daarna een keer tegen de haren in om zo het mooiste resultaat te krijgen.

De verschillende scheermodellen.

Er zijn verschillende scheermodellen, wanneer kies je welk model en waarom?
De meest voorkomende modellen zijn helemaal (met of zonder zadeldek), jachtmodel, dekenmodel en onderhals eruit.

Staat je paard veel binnen, dan kun je het beste het paard helemaal (laten) scheren. In overleg met de eigenaar laat ik nog wel een zadeldek staan. Sommigen kiezen ervoor om deze er ook af te scheren. Persoonlijk geef ik zelf de voorkeur aan laten zitten, het is toch een klein stukje demping dat je eraf haalt.

Bij een jachtmodel laat je de benen en hoofd zitten, behalve de onderkant van het hoofd (tussen de kaken), ook deze scheer je uit.

De naam dekenmodel zegt het eigenlijk al, er blijft als het ware een uitrijdeken op de rug liggen. De benen en hoofd zoals in het jachtmodel.

Het model onderhals eruit scheer je soms in combinatie met de onderbuik eruit. Ook hierbij wordt de kaak uitgeschoren. Met dit model kun je je paard zelfs zonder deken laten staan. Alleen de plekken waar een paard erg zweet, worden geschoren.

Voor scheren gebruik je uiteraard een scheerapparaat, maar welke kies je dan?
Als je maar een paar paarden gaat scheren, volstaat een goede tondeuse. Je kunt ook brede tondeusekoppen bestellen, die gebruik je voor het lichaam. Voor de benen en het hoofd heb je de normale scheerkoppen nodig. Zorg wel dat alle scheerkoppen dezelfde scheerlengte hebben. Ik scheer zelf alles op 3mm, maar niet alle merken hebben 3mm in hun assortiment. Kies dan voor 2.8 mm of 3.2 mm.

Ik adviseer de mensen die voor goed en goedkoop willen gaan de Moser Max45 of Moser Max50. Dit is een 2-speed machine op snoer, waarmee je een heel paard kunt scheren. Wil je draadloos, dan kun je het beste voor de Heiniger Saphir gaan. Deze is in verschillende uitvoeringen en kleuren te verkrijgen. De Aesculap en Oster scheerapparaten zijn ook goed. Als je een tondeuse uitzoekt met een clip-on systeem, kun je de scheerkoppen onderling verwisselen en deze kunnen ook makkelijk geslepen worden.

Voor de grote machines zijn er meer keuzes. Goede merken zijn Heiniger, Aesculap, Hauptner en Lister. Er zijn ook B-merken te koop, maar uit eigen kringen krijg ik te horen dat deze aan ergere slijtage onderhevig zijn, dus aan het einde van het verhaal net zo prijzig als een duurdere machine. Ik ben 28 jaar gelden begonnen met scheren met een Hauptner HE-07 en Liscop Lite, daarna kwam de Heiniger Progress en Heiniger Xperience en sinds 2 jaar scheer ik draadloos met de Heiniger Xplorer.

Als je er nog niet uit bent, kun je het beste naar een dealer gaan die meerdere merken in het assortiment heeft. Je kunt de machine dan vastpakken en voelen hoe die in je hand ligt. Ik heb zelf grote handen (XL) en de Aesculap ging bij mij kantelen, waardoor ik toch voor de Heiniger ben gegaan.

De attributen voor het scheren: o.a. diverse scheerapparaten, een overall, veemerkstift en lampjes.

Wat is goed onderhoud van een scheerapparaat? En wat moet je beslist niet doen, wat is funest voor het apparaat?
Als je een nieuw apparaat koopt, dan volstaat een jaarlijks onderhoud. Heb je een tweedehands scheerapparaat gekocht, dan zou ik deze eerst even door een specialist na laten kijken. Dan ben je er zeker van dat je machine goed is.

Tussen de scheerbeurten in leg je het apparaat altijd zonder messen weg, zo heb je geen spanning op je veerbladen. Verder zorg je ervoor dat deze in een droge ruimte ligt.

Tijdens het scheren olie je de messen elke 5 tot 10 minuten. Je kunt ook coolingspray gebruiken voor de messen, maar vergeet daarna niet om nog een druppeltje olie over de messen te laten lopen. Zand en vocht zijn funest voor je apparaat en zeker voor je messen, Zorg er dus altijd voor dat de vacht droog en heel goed geborsteld is. Ik krijg wel eens paarden die heel vies zijn bovenop de kont. Ik ga er dan doorheen met de hand om al het zand eruit te krijgen en daarna scheer ik verder, om zo de schade aan mijn messen te beperken.

Hoe ga je om met een veulen, een jong of een onervaren paard?
Jonge paarden en veulens die geef ik net iets meer tijd om te wennen aan het geluid. Daarbij scheer ik veulens bij de moeder, dit geeft toch wat meer rust.

Ik begin altijd met scheren bij de flank en sta bij het voorbeen. Zo sta je het veiligste en weet je direct of het paard een snel been heeft (een snel been betekent dat het paard snel kan uithalen of schoppen, red.). Verder kijk ik ook naar hoe het paard zich gedurende de sessie gedraagt. Veulens hebben nog wel eens dorst en dan geef ik ze tussendoor even de tijd om bij mama te drinken. Als ze klaar zijn met drinken, gaan we weer verder waar we gebleven waren. Dit geeft zoveel meer rust, zowel voor het veulen als voor de merrie. Een veulen kan in een scheersessie wel 10x willen drinken, geef het dan ook de tijd zodat het scheren als prettig wordt ervaren. Dit is zó belangrijk voor de toekomst.

Hoe ga je om met een paard dat één of meer negatieve ervaringen heeft met scheren?
Dit sluit aan bij bovenstaande vraagstelling. Als professioneel scheerster krijg ik nogal eens wat aanvragen om een gevaarlijk paard te scheren. Ik ben van mening dat als ze braaf bij de smid zijn, ze zich ook wel willen laten scheren. En verder is het wel dat stukje horsemanship waar ik over beschik.

De manier waarop ik begin met scheren, is allereerst het paard geruststellen. Stemgebruik werkt vaak goed bij een paard dat angstig is. Daarbij, mocht ik een stuiterbal naast mij hebben, ga ik sowieso door en zet ik de machine absoluut niet uit! Dat is namelijk een veel voorkomende fout! In vrijwel alle gevallen werd het paard na een paar minuten rustiger omdat "dat gekke mens" niets uitdoet op het gespring en het dan gewoon rustig gaat staan. Maar blijf wel opletten! Het blijft een vluchtdier en gevaar ligt altijd op de loer.

Soms moet ik gebruik maken van de praam. Ook hier geldt: rustig met het paard omgaan werkt vaak beter dan grof de praam erop zetten. Ook een praam moet als prettige bijkomstigheid worden gezien. Daarom scheer ik het gedeelte nog een keer voorzichtig over nadat de praam verwijderd is, puur om het paard eraan te laten wennen dat het ook zonder kan.

Ik ben tot nu toe maar één keer gestopt omdat het te gevaarlijk was. Het paard was al 2x gespoten en sloeg door de verdoving heen. Dan ben ik mijn leven ook niet zeker en kies ik voor mijzelf. Een verdoofd paard kan ook hele rare sprongen maken omdat het lijf ongecontroleerd is, wees daar altijd op bedacht!

Als je een paard hebt dat echt wel geschoren moet worden om wat voor reden dan ook, maar het dier panikeert al bij het zien van het scheerapparaat (door een trauma bijvoorbeeld) hoe ga je daarmee om?
Die behandel ik ook zoals ik hierboven uitleg. Ik probeer het altijd, maar mocht het echt niet gaan, wat mij persoonlijk overigens nog niet is gebeurd, dan maak ik een nieuwe afspraak voor minstens een paar dagen later en dan dient het paard door de dierenarts verdoofd te worden, of ik laat een collega scheerster komen die zelf kan spuiten en zij scheert het dier onder verdoving. Het kan soms gewoon niet anders en veiligheid staat immers voorop!

Hier en daar hoor of lees je wel eens dat paarden worden gesedeerd of iets kalmerends krijgen voor het scheren. Is dat echt nodig, of toch liever niet?
Persoonlijk scheer ik liever zonder verdoving, omdat een gesedeerd paard ineens uit de verdoving kan schieten en het dan ongecontroleerd rond kan gaan springen. Daarbij heb je met sedatie een grote kans op zweten, wat het scheren weer moeilijk maakt.

Als je zelf nog nooit een paard geschoren hebt, maar je lieveling moet toch geschoren worden, hoe begin je daar dan mee? Heb jij tips, zijn er lesgevers/clinics of iets anders waar je dat kunt leren?
Dit is een hele lastige vraag. Ik ben zelf in de jaren '90 begonnen met koeien scheren en vanuit daar eerst mijn eigen pony die gewoon los in de stal stond... wist ik veel... Op de vereniging werd erover gekletst en ze wouden ook graag mijn diensten afnemen, en zo ben ik begonnen met het scheren voor anderen.

Er zijn via scholen wel lesdagen waarop leerlingen een paard leren scheren, maar mijn advies is kilometers maken. En vooral NIET bang zijn. Als jij al denkt: "Dat paard kan gaan trappen", dan kun je er de donder op zeggen dat dat ook gebeurt.

Hoe bereid je het paard voor op de scheerbeurt? Ga je het dier eerst wassen of is alleen een goede poetsbeurt voldoende? Of moet je nog iets anders voorbereiden voor je aan de slag gaat?
De scheermessen gaan het liefste door een schone vacht, dus wat ik altijd adviseer is het paard, indien mogelijk, van tevoren te wassen. Als dat niet kan, dan in ieder geval héél goed borstelen zodat al het zand uit de vacht is. En je paard moet droog zijn, anders gaat het scheren heel lastig. De haren blijven plakken in de messen en dat zorgt voor snellere slijtage van je machine.

Hoe bereid je jezelf voor op het scheren van je paard? Welke kleren trek je bijvoorbeeld aan?
Trek altijd OUDE kleding aan voor het scheren en nog beter, doe daar nog een overall overheen. Zorg er ook voor dat je schoenen of laarzen met een stalen neus draagt, maar al te vaak belandt er bij mij een hoef op mijn voet en gelukkig zijn mijn tenen goed beschermd door mijn veiligheidslaarzen. Draag een petje, want een paard hapt maar al te graag even snel in de haren als je er niet op bedacht bent. Een petje zorgt ervoor dat er geen haren uitgetrokken worden.

Waar scheer je je paard? En hoe zet je het vast?
De voorkeur om te scheren gaat uit naar een poetsplaats uit de wind, waar je je paard aan twee zijdes vast kunt zetten en je er veilig rond omheen kunt lopen. Heb je dat niet tot de beschikking, ga dan in de stal scheren, daar is je paard immers gewend om te staan. Weet je niet zeker hoe je paard reageert, zorg dan altijd dat je een tweede persoon hebt die je kan assisteren.

Een paard zet je vast aan het halster met een veiligheidsknoop, zodat je altijd in kunt grijpen mocht de nood aan de man zijn. Als je ervoor kiest om in de stal te scheren, zet je paard dan niet vast. Laat in plaats daarvan een tweede persoon het touw twee maal om de tralies heen doen, als je paard dan gaat hangen, kan je het de ruimte geven om weer tot rust te komen.

De benen en het hoofd scheren moet je uiteraard anders aanpakken dan het lichaam van het paard. Hoe kun je dit het beste aanpakken om deze delen zo veilig en netjes mogelijk te scheren? En als het paard flinke beharing aan de benen heeft, denk aan rassen als Friezen, Tinkers en Shires, die er af moet om een aandoening aan de benen goed te kunnen behandelen, hoe pak je dat dan aan?
De benen en het hoofd scheer ik vrijwel altijd met de tondeuse. Als het paard heel braaf is, wil ik de lange stugge haren op de benen en de kaak er nog wel eens met de grote machine afscheren, maar het is toch fijner met de tondeuse want dan ben je in één keer klaar. Het voordeel van de tondeuse is dat deze een smallere kop heeft, waardoor je beter bij alles kunt komen.

Het moeilijkste van de benen zijn de pezen, deze zijn in stand gespannen. Wat je dan doet, is het paard een been laten geven en als deze dubbel gevouwen is zijn de pezen ontspannen. Zo kun je er doorheen scheren zonder dat je schade aanbrengt. Zorg ervoor dat de achterkant van de benen ontspannen is, zodat je de koot ook netjes uit kunt scheren.

Bij het hoofd moet je altijd super voorzichtig zijn. Boven de ogen zit vaak een kuiltje. Deze kun je bol maken door het oog voorzichtig met je vingers naar binnen te drukken. Het oog vult dan het gat boven het oog op en je kunt er netjes overheen scheren.

Waar de paarden ook vaak een hekel aan hebben, zijn de oren. Deze zijn zo gevoelig dat je hier extra voorzichtig mee moet zijn. Ik begin altijd bij het puntje en scheer dan de buitenzijde kaal, daarna de zijkanten van boven naar beneden. Als laatste vouw ik de oren dubbel en wat dan nog naar buiten piept, scheer ik er nog af.

Je ziet regelmatig paarden met één of meer kleine figuurtjes op hun lichaam of billen, hartjes of sterretjes bijvoorbeeld. Als je zoiets wilt doen bij jouw paard, hoe pak je dat dan aan? Wat voor apparaat gebruik je hiervoor? En pak je dan een sjabloon of zoiets, of scheer je uit de losse hand? Heb je hier nog tips voor?

Figuurtjes zijn heel afhankelijk van de dikte van de vacht. Als de vacht echt dik is, dan is een figuurtje haast onmogelijk omdat je figuur dan als het ware uitgeveegd wordt. Je kunt dan wel een figuur erin scheren met een scheerkop met een snijhoogte van één millimeter. Hiervoor gebruik ik zelf de Heiniger Mini tondeuse, deze heeft een smalle scheerkop en is erg wendbaar. Je kunt tegenwoordig sjablonen kopen bij de ruitersportzaak, maar zelf een sjabloon maken van karton is ook een optie.

Iemand die zelf zijn paard scheert, kan uiteraard fouten maken. Welke fouten zie je het meest voorbij komen en heb je tips zodat je deze kunt vermijden?
Veel voorkomende fouten die ik zie is allereerst het zadeldekje. Vaak veel te klein of niet recht. Dit kun je voorkomen door voordat je begint met scheren het dekje af te tekenen. Hiervoor kun je veemerkstiften kopen. Ik zweer bij de blauwe, want die kun je op elke vacht goed zien. Ik begin bij de schoft en maak een mooie rechte lijn naar achteren en vervolgens in een bochtje naar boven. Doe dit ook aan de andere kant en je kunt er mooi langsheen scheren. Check als je klaar bent met scheren altijd even of het dekje dat is blijven zitten, niet te lang is. Dat is niet zo mooi als je rijdt.

Dan het driehoekje bij de staartaanzet. Deze is nogal eens schreef of mensen weten niet hoe je die mooi krijgt. Ik scheer vanaf de staartwortel schuin naar boven richting ruggengraat. Doe dit ook aan de andere kant. Is je paard te vertrouwen, dan kun je erachter gaan staan en kijken of je mooi in het midden geëindigd bent.

Bij sommige paarden zie je strepen. Strepen kunnen vele oorzaken hebben, maar de allerbelangrijkste is dat je teveel druk op je scheerapparaat zet. Dat is niet nodig, de messen glijden vanzelf door de vacht heen. Als tweede zorg je dat je een keer dwars over de baan scheert die je al hebt gedaan en soms moet je dat nog een keer herhalen om alle haren eraf te krijgen. Let er ook op dat de messen koel blijven, als ze (te) warm zijn gaat de huid opstaan en krijg je scheerstrepen die je niet kunt corrigeren.

Dan qua veiligheid: ga nooit op je knieën zitten, een paard in het nauw maakt rare sprongen. Zorg altijd dat één hand contact heeft met het paardenlichaam, zo merk je het heel snel als er spanning opgebouwd is en kun je je werkwijze aanpassen.

Zijn er verder nog do's en dont's die je de gebruikers wilt meegeven om het scheren van het paard zo prettig mogelijk te maken voor zowel mens als dier, met het beste resultaat?
Kijk eerst eens de handigheid af van een professional. Ik word vaak benaderd om groene paarden te scheren. Veel van die paarden kunnen het jaar erop door de eigenaar zelf geschoren worden, omdat ze een goede ervaring hebben gehad.
Olie je apparaat elke vijf minuten, zodat je messen door de haren heen snijden en de bladen niet te warm worden.

Zorg ervoor dat je niet alleen bent en neem je tijd! Anders bouw je onbewust spanning op. Zelf reken ik altijd anderhalf tot twee uur per paard, maar in mijn beginjaren deed ik er wel eens drie of vier uur over. Die handigheid krijg je vanzelf.

En als laatste nog een tip: draag een hoofdlampje met LED verlichting, door dit licht kun je alles goed bekijken, maar niet alle paarden vinden dit leuk! Kijk dan als je klaar bent met een zaklamp na of alles mooi geschoren is.